Akciğer Kanseri Tanı ve Tedavi
Akciğer kanseri tüm dünyada kansere bağlı ölümlerin en sık nedenidir (%18) ve yılda yaklaşık 1 milyon 690 bin kişi hayatını bu nedenle kaybetmektedir. Türkiye kanser kayıt raporlarına göre ise erkeklerde 100.000 kişinin 41,7’sinde akciğer kanseri saptanmaktadır.
Risk faktörlerinin başında tütün türevlerinin kullanımı gelir ve sigara içen kişilerin akciğer kanseri olma olasılığı 20 kat fazladır. Sigara, içen kişinin ve dumanını soluyan “pasif içici” durumundaki kişilerin solunum yollarında mutasyona neden olarak anormal hücre bölünmesine yol açar. Hücre düzeyinde başlayan değişim, nodül ve kitle olarak karşımıza çıkar. Diğer etkenler arasında geçirilmiş akciğer hastalıkları, radon gazı, arsenik, asbest maruziyeti sayılabilir. Kişinin anne, baba, kardeş, büyük ebeveynler ve kan bağı olan yakın akrabalarında akciğer kanseri olması da önemli risk etmenidir.
Her kanser türünde olduğu gibi akciğer kanserinde de erken tanı, tedavi şansını arttırır. Hastaların tanı anında %85’i ne yazık ki ileri evrededir. Kanserin türü, evresi, köken aldığı yer ve diğer ek hastalıklara bağlı olarak hastanın yakınmaları değişebilir. Şüphe duyulması gereken durumlar “alarm semptomları” olarak adlandırılır; uzun süreli öksürük, kötü kokulu veya kanlı balgam, yan ağrısı, nefes darlığı, yürüyüş veya egzersiz sırasında normalden fazla yorulma ve nefes darlığı, parmaklar ve dudaklarda morarma, ses kısıklığı, istemsiz kilo kaybı, iştahsızlık ve genel durum bozukluğu olarak sıralanabilir.
Akciğer kanseri şüphesi olan hastalar detaylı bir muayene sonrasında görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmektedir. Akciğer grafisi (Röntgen), Bilgisayarlı Tomografi (BT), Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), Pozitron Emisyon Tomografi (PET/BT) başlıcaları olup hastanın durumuna göre kombine şekilde tetkik edilebilir. Kanserin yerleşim yerine göre göğüs duvarından iğne biyopsisi, bronkoskopi ile biyopsi ve ameliyat ile kitleden örnek alma işlemleri uygulanabilir. Örneklenen doku patoloji laboratuvarında incelenerek hastalığın türü, alt tipleri detaylandırılır ve hangi evrede olduğu saptanabilir.
Hastaların %15‘lik kısmında hastalık akciğerle sınırlıdır ve bu hastalar -kanser türüne bağlı olmakla birlikte- ameliyat şansına sahiptir. Yerleşim yeri, büyüklüğü ve alt tipine göre kanserli dokunun veya yerleştiği akciğer lob/loblarının çıkarılması ile birlikte lenf bezlerinin temizlenmesi temel cerrahi prensiptir. Kemoterapi, hedefe yönelik ilaçlar ve radyoterapi diğer tedavi seçeneklerini oluşturmaktadır.
Dünya çapında 17 Kasım Akciğer Kanseri Farkındalık Günü olarak belirlenmiştir. Tanı anından itibaren hem hasta, hem hasta yakınları için zorlu bir süreç olan akciğer kanserinden korunmak için ilk adım sigaranın bırakılmasıdır. Alarm semptomları fark edildiğinde vakit kaybedilmeden hekime başvurulması hayati önem arz eder.