Kanser tek bir hastalık olmayıp, vücudun hemen hemen her organında veya dokusunda anormal hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalıp normal sınırlarını aşarak bitişik bölgelerini işgal etmesi ve/veya diğer organlara yayılmasıyla ortaya çıkabilen, çok sayıda çeşidi olan hastalıklar grubuna verilen genel bir isimlendirmedir.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2018 yılında 9 milyondan fazla ölümün veya bir başka ifadeyle altı ölümden birinin sebebi kanserdir. Bu da kanseri dünya çapında ikinci önde gelen ölüm nedeni yapmaktadır. Akciğer, prostat, kolorektal, mide ve karaciğer kanseri erkeklerde en yaygın kanser türleriyken, meme, kolorektal, akciğer, serviks ve tiroid kanserleri kadınlarda en sık görülen kanserlerdir.
Kansere neden olduğu bilinen önemli risk faktörlerini değiştirerek veya bunlardan kaçınarak kanser ölümlerinin %30 ila %50'si önlenebilir. Kanserin neden olduğu olumsuzluklar kanserin erken teşhisi ve kanser gelişen hastaların yönetimi yoluyla da azaltılabilir. Bu nedenle kansere karşı mücadelede toplumun “Farkındalık ve Bilinç Düzeyinin arttırılması” çok ama çok önemli olup, bu hedef doğrultusunda Nisan ayının ilk haftası ülkemizde “Kanser Haftası” olarak kabul edilmiştir.
Sağlık Bakanlığımızın “Sağlıkta Dönüşüm Programı” ile toplum tabanlı kanser taramalarına yönelik, ülke genelinde Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) kurulmuştur. İlimizde de bu kapsamda hizmet veren 11 KETEM mevcuttur. Ulusal Kanser Tarama Programımızda yer alan üç kanser türü taraması KETEM’lerde ÜCRETSİZ olarak yapılmaktadır. Bunlar;
- Meme Kanseri; 40-69 yaş arası kadınlarda iki yılda bir mamografi çekimi ile taramalar yapılmaktadır.
- Serviks (Rahim Ağzı) Kanseri; 30-65 yaş arası kadınlarda beş yılda bir HPV-DNA/pap smear testi ile taramalar yapılmaktadır.
- Kolorektal Kanser; 50-70 yaş arası kadın ve erkeklerde iki yılda bir gaitada gizli kan testi ile taramalar yapılmaktadır.
KETEM’lerde kanser taramalarının yanı sıra kanser ve koruma yolları, ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapması için danışmanlığın verilmesi, yılda bir klinik meme muayenesi, sigara ve zararları gibi birçok konuda topluma yönelik eğitimler vererek kanser hakkında farkındalık oluşturulması hedeflenmiştir.
Ayrıca bu taramalar KETEM’lerin dışında tüm Aile Sağlığı Merkezleri, İlçe Sağlık Müdürlükleri ve Toplum Sağlığı Merkezlerinde de ücretsiz olarak yapılmaktadır.
Tarama sonrasında pozitif ya da şüpheli bulunan kişiler, tarama sonrası teşhis merkezlerine yönlendirilmekte ve ileri tetkikler yapılmaktadır. Teşhis ve tedavi hizmetleri ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşları tarafından yapılmaktadır.
Unutmayınız ki kanser önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Kanserin önlenemediği durumlarda tedavi başarısını etkileyen en önemli faktörlerin başında ise ERKEN TEŞHİS gelmektedir. Bu nedenle tarama programlarına katılmak hayati önem arz etmektedir. Bu nedenlerle kanser ile ilgili farkındalığın yılın bir haftası ile sınırlı tutulmayıp yıl boyunca sürdürülmesinin akılda tutulması kanser mücadelesinde önemli kazanımlar sağlayacaktır.
