Etik İhlaller Politikası
Bilimsel yayıncılıkta etik dışı uygulamaların önlenmesi, akademik güvenin korunması ve yayımlanan içeriğin bütünlüğünün sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Buca Seyfi Demirsoy Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Forbes Tıp Dergisi’nde etik ihlallere karşı sıfır tolerans ilkesiyle hareket eder ve uluslararası yayın etiği standartlarına tam uyum sağlanmasını zorunlu kılar.
Bu politika, etik ihlallerin tanımını, önleyici mekanizmaları ve gerektiğinde uygulanacak adımları sistematik biçimde tanımlar.
Tanım: Başlıca Etik İhlal Türleri
Dergimizde aşağıdaki uygulamalar ciddi etik ihlaller kapsamında değerlendirilir:
- İntihal (Plagiarism): Başka bir çalışmadan alınan ifadelerin, veri setlerinin veya görsellerin uygun atıf yapılmaksızın kullanılması.
- Veri Uydurma (Fabrication): Gerçekte yapılmamış deney, gözlem veya analiz sonuçlarının varmış gibi sunulması.
- Veri Tahrifi (Falsification): Verilerin bilinçli olarak değiştirilmesi, çıkarılması veya çarpıtılması.
- Yinelenen Yayın (Redundant/Duplicate Publication): Daha önce yayımlanmış bir içeriğin (çeviri dahil) yeni bir çalışma gibi sunulması.
- Salami Yayıncılığı (Salami Slicing): Tek bir araştırma bulgusunun yapay olarak parçalara ayrılarak birden fazla yayına dönüştürülmesi.
- Yanıltıcı Atıf ve Hediye Yazarlık: Alakasız kaynaklara atıf yapma, katkısı olmayan kişileri yazar olarak gösterme veya manipülatif atıf uygulamaları.
Etik İhlallerin Önlenmesine Yönelik Uygulamalar
Forbes Tıp Dergisi, etik dışı yayınların önüne geçmek amacıyla aşağıdaki önleyici uygulamaları yürütür:
- İntihal Taraması: Tüm gönderiler iThenticate veya eşdeğer güvenilir yazılımlarla taranır. Benzerlik oranı %20’nin üzerinde ise makale yazara gerekçesiyle birlikte iade edilir.
- Beyan Zorunluluğu: Yazarlar, daha önce yayımlanmış içeriklerin (bildiri, veri seti, poster vb.) kullanımı durumunda bu durumu hem ön yazıda hem de ilgili makale bölümünde açıkça belirtmelidir.
- Özgünlük Taahhüdü: Tüm yazarların, gönderilen çalışmanın özgün, daha önce yayımlanmamış ve etik kurallara uygun olduğunu yazılı olarak beyan etmesi zorunludur.
Editöryal Sorumluluk ve Müdahale Yetkisi
Editörler, COPE rehberleri doğrultusunda etik ihlal şüphesi içeren durumlarda aşağıdaki adımları izler:
- Değerlendirme sürecini askıya almak,
- Yazardan resmi açıklama talep etmek,
- Gerekli durumlarda düzeltme, ret veya geri çekme kararı vermek,
- Ciddi ihlallerde yazarın bağlı bulunduğu kurumu resmi olarak bilgilendirmek.
Yaptırımlar
Etik ihlal durumlarında uygulanacak yaptırımlar:
- Yayın Öncesi Tespit: Makale reddedilir, gerektiğinde yazarın kurumu bilgilendirilir.
- Yayın Sonrası Tespit: İlgili makale geri çekilir (retraction), kamuya açık bir bildirim yayımlanır ve kurumlara resmi raporlama yapılır.
Süreç İlkeleri: Şeffaflık, Tarafsızlık, Gizlilik
Etik ihlal bildirimleri ve değerlendirmeleri; COPE akış şemalarına uygun şekilde, tarafların kimlikleri korunarak, belgelere dayalı, şeffaf ve tutarlı biçimde yürütülür. Süreç boyunca tüm paydaşlarla iletişim gerekçeli, tarafsız ve açık şekilde sağlanır.
Buca Seyfi Demirsoy Eğitim ve Araştırma Hastanesi, bilimsel yayınların etik bütünlüğünü korumayı yalnızca teknik bir zorunluluk değil, akademik yayıncılık sorumluluğunun ayrılmaz bir parçası olarak kabul eder.