Gereksiz ve yanlış ilaç uygulaması ölümle de sonlanabilen birçok sağlık sorununa sebep olabilmektedir. Bu yüzden akılcı ilaç kullanımı 1985 te ilk kez DSÖ tarafından gündeme getirilmiştir. Kişilerin hastalığına ve bireysel özelliklerine göre;
-Uygun ilacı,
-Uygun sürede,
- Uygun dozda,
- En düşük maliyetle kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır.
ANTİBİYOTİKLER…
• Antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılan ve insan sağlığı açısından çok büyük öneme sahip ilaçlardır. Toplumda yoğun olarak kullanılmaktadırlar. Her geçen gün kullanım miktarında artış söz konusu. Avrupa birliği ülkelerinde 2009 – 2010 karşılaştırıldığında oran 3.5 kata kadar ulaşabilmektedir. Reçetelerin %3-25 ini, ilaç harcamalarının % 6-21 ini antibiyotikler oluşturmaktadır.
Enfeksiyon hastalıkları günümüzde önemini devam ettiren, erken tanı ve akılcı bir antibiyotik seçimiyle genellikle tedavide başarının sağlandığı bir alandır.
• Gerek toplum gerekse hastanede kazanılan enfeksiyon hastalıkları
▫ gereksiz kullanım,
▫ yanlış antibiyotik seçimi,
▫ yanlış doz ve/veya yol gibi akılcı olmayan antibiyotik kullanımı sonucunda tedavi edilememekte,
sonuçta hasta kaybıyla bile sonuçlanabilmektedir.
• Akılcı bir şekilde uygulanan antibiyotik tedavisi
▫ sağ kalım,
▫ komplikasyonların ve kronikleşmenin önlenmesi,
▫ hastalık şiddet ve süresinin kısaltılması açısından önemli katkı sağlar.
Toplum sağlığı açısından büyük katkılar sağlayan antibiyotiklerin akılcı olmayan kullanımı ne yazık ki çok sıktır.
• Başka bir ifadeyle antibiyotikler kullanımı en fazla suistimal edilen ilaçlardır.
• Uygun olmayan antibiyotik kullanımı
▫ hastanın ilaç yan etkileriyle zarar görmesine
▫ mali kayıplara ve
▫ tüm dünya için tehdit oluşturucu bir boyuta ulaşan antibiyotiklere karşı direnç gelişiminin artmasına katkı yapmaktadır.
Antibiyotiklere karşı direnç gelişmesinde ve yayılmasında en birincil neden “Antibiyotik kullanımı” gelmektedir.
• Antibiyotikler en yoğun üst solunum yolları enfeksiyonlarında (ÜSYE) kullanılmaktadır
• Bu oran %40’lara kadar ulaşmaktadır.
DİRENÇ ARTIYOR…
• Son 50-60 yıl içinde antibiyotikler insan yaşamında en önemli katkıyı sağlamış, ölümcül pek çok enfeksiyon hastalığının başarıyla tedavisini olanaklı kılmıştır.
• Başta uygunsuz ve gereksiz kullanımları sonucu gelişen direnç nedeniyle etkilerini önemli oranda kaybetmişlerdir.
• Mikroorganizmalar kullanılan antibiyotiklere karşı er ya da geç direnç kazanmaktadır.
• Gelişen direnç günümüzde bütün insanlığı tehdit edecek düzeydedir
• Çok ilaca karşı dirençli kökenlerle gelişen hastane enfeksiyonları hastanede kalışı ve ölüm oranlarını artırmakta ve çok fazla ek maliyete neden olmaktadır.
• Günümüzde sadece hastane kökenleri değil toplumdan kazanılmış kökenlerde de direnç önemli oranlarda artmakta bu olay sorunu daha da büyütüp ciddi boyutlara taşımaktadır.