Sedef Hastalığı İle İlgili Merak Ettikleriniz…
Sedef hastalığı alevlenmelerle seyreden ve uzun yıllar devam edebilen kronik bir deri hastalığıdır. Deride kabarık kızarıklıkların üzerini kaplayan ve hastalığa ismini veren sedef veya gümüş renginde kepeklenmeler (pullanmalar) bulunur. Sedef yaygın ve çoğunlukla yaşam kalitesini etkileyen bir cilt hastalığıdır. Daha da önemlisi, sadece kozmetik bir sorun değildir. Hastalığı sınırlı olan kişiler bile durumlarının günlük yaşamlarını etkilediğini ifade ederler.
Bulaşıcı olmayan sedef hastalığı çocukluk çağı dahil herhangi bir yaşta başlayabilir ancak esas olarak yetişkinleri etkiler. Sedefin bulgu ve belirtileri kaşıntı, ağrı, kalınlaşmış ve kabuklanmış kızarık cilt bölgeleri olabilirken hastaların %7 ila %30’u arasında eklem ağrılarına yol açan eklem romatizması gelişebilir. Genellikle deri hücreleri cildin alt tabakalarında çoğalır ve ardından yaklaşık olarak ayda bir kez cildin yüzeyine ulaşırlar. Fakat sedef hastalığında bağışıklık sistemi hatalı olarak sağlıklı deri hücrelerine saldırır ve sürecin hızlanmasına ve ölü deri hücrelerinin cildin yüzeyinde birikmesine yol açar.
Sedef hastalığının nedenleri nelerdir?
Normalde deri hücreleri her 28-30 günde yenilenir ve eski hücreler dökülür. Sedef hastalarında ise bu döngü daha hızlı gerçekleşir ve vücut eski hücreleri dökemeden yeni cilt hücreleri 3-4 gün içinde ortaya çıkar. Hızlı çoğalan hücreler deri üstünde birikerek pullu yamaların (plaklar) oluşmasına sebep olur.Bu durumun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bağışıklık sistemi, genetik ve çevresel faktörlerin karşılıklı etkileşimleri sonucu geliştiği düşünülmektedir.
Hastalığı genellikle tetikleyen veya kötüleştiren bazı durumlar vardır:
- Boğaz (streptokok nedenli) veya deri enfeksiyonları
- Kesik veya sıyrık, böcek ısırığı veya ciddi güneş yanığı gibi nedenlerle cildin zarar görmesi
- Stres
- Sigara içmek
- Aşırı alkol tüketimi
- D vitamini eksikliği
- Bazı ilaçlar
Sedef hastalığı vücut üzerinde hangi bölgelerde görülür?
Hastalık deri, tırnaklarda görülebildiği gibi bazı hastalarda eklemleri de etkileyebilir. Saçlı deride, kulak arkasında, kulak içinde, kuyruk sokumunda, iç çamaşırının tahriş ettiği bölgelerde, diz ve dirsek gibi bölgelerde sıklıkla karşılaşılmaktadır.
Sık görülen bir hastalık mıdır?
Psoriasis toplumda %1,5-2 oranında sıkça görülen bir hastalıktır.Amerika ve Avrupa’da her 100 kişiden 2’sinde hayatlarının herhangi bir döneminde sedef hastalığı gelişmektedir.
Sedef hastalığı kimlerde görülür?
Kadın ve erkeklerde eşit oranlarda görülen sedef hastalığı en sık 15-30 yaşları arasında başlar. Hastalık 40 yaş altında başlayan kişilerde, 40 yaş sonrasına göre daha şiddetli seyreder.
Sedef hastalığı olan yaklaşık her 3 hastadan 1’inin yakın kan bağı olan aile bireylerinde sedef hastalığı bulunmaktadır.
Sedef hastalığı bulaşıcı bir hastalık mıdır?
Doğrudan mikropla gelişen bir hastalık olmadığı için bulaşma riski yoktur.
Sedef hastalığının belirtileri nelerdir?
Sedef hastalığına ilişkin herhangi bir semptom gözlenmeyebilir ancak hastalık kaşıntı ve ağrıya sebep olabilir. Özellikle kafa derisi, alt bacaklar ve kasık gibi bazı bölgelerde kaşıntı olabilir. Sedef hastalığı el ve ayakları etkiliyorsa, acı veren fissürler (çatlaklar) gelişebilir ve bunlar ellerin kullanımını ve yürümeyi etkileyebilir. Şiddetli sedef hastalığında vücutta da acı veren ve kanayabilen çatlaklar ortaya çıkabilir.
Sedef hastalığı nasıl görünür ve tipleri nelerdir?
Psoriasiste cilt değişiklikleri (genellikle plak olarak bilinir) sınırları belli ve hafif kabarık pembe veya kırmızı renkte (ten rengine bağlı olarak değişebilir) gümüş rengi-beyaz pullanmayla (kepeklenmeyle) kendini gösteren alanlardır. Birçok kişide sadece birkaç plak bulunur, ancak orta ila şiddetli sedef hastalığı olan bazı kişilerde vücutlarının geniş alanlarını kapsayan geniş plaklar mevcuttur.
Sedef hastalığının tipleri:
- Kronik plak tip psoriasis: Sedefin en yaygın formudur. Psoriasis plakları genellikle dizlerde, dirseklerde, gövdede, kafa derisinde, kulak arkasında ve kalçalar arasında gözlenir ancak vücudun diğer bölgelerinde de olabilir.
- Guttat psoriasis: Sedef hastalığının bu tipi en çok genç yetişkinleri ve çocukları etkiler. Genel olarak boğaz enfeksiyonlarına neden olabilen streptokok adlı bakteriden kaynaklanabilir. Vücutta, kollarda, bacaklarda ve kafa derisinde küçük, su damlası şeklinde ince pulla kaplı lezyonlar olarak görülür.Bu lezyonlar, sedef hastalığının tipik plakları gibi kalın değildir. Kendi kendine geçen tek bir salgın veya tekrarlayan durumlar olarak görülebilir.
- Palmoplantar psoriasis: Avuç içi ve ayak tabanını etkileyen sedef hastalığı tipidir ancak vücudun farklı yerlerini de etkileyebilir.
- Püstüler psoriasis: Gövde, kol ve bacaklarda küçük, sarı ve irin dolu lekelerin yer yer bulunduğu nadiren görülen psoriasis tipidir. Lokal veya jeneralize (yaygın) olabilir ve tedavi için hastaneye yatış gerektirecek şekilde hızla alevlenebilir.
- Eritrodermik psoriasis: En az rastlanan sedef hastalığı tipi olan eritrodermik psoriasiste kaşıntılı veya yoğun bir şekilde yanmaya neden olan pullu döküntüler tüm vücudu kaplar. Sedef hastalığının en şiddetli tipidir.
Sedef hastalığı diğer sistem ve organları etkiler mi?
Sedef hastalığı olanlarda belirli bazı hastalıkların gelişme riski yüksektir. Bu hastalıklar:4
- Psoriatik artrit (sedef romatizması)
- Konjunktivit, üveit, blefarit gibi bazı göz hastalıkları
- Obezite
- Tip 2 diyabet
- Yüksek kan basıncı
- Kalp-damar hastalıkları
- Metabolik sendrom
- Çölyak, crohn hastalığı gibi diğer otoimmün hastalıklar
- Parkinson
- Böbrek hastalığı
- Depresyon, anksiyete
Sedef hastalığı nasıl teşhis edilir?
Genellikle hastanın klinik bulguları ile teşhis edilmektedir. Kimi zaman tutulan deriden küçük bir parça alınarak histopatolojik inceleme ile tanı kesinleştirilir.
Sedef hastalığı nasıl tedavi edilir?
Her hastada, aynı derecede etkili sonucu verecek tek bir tedavi seçeneği bulunmamaktadır. Bir hastada çok iyi sonuç veren tedavi, başka hastada daha az etkili veya etkisiz olabilmektedir.
Günümüzde sedef hastalığı uygun tedavilerle kontrol altına alınabilmekte ve çoğu zaman kalıcı olmasa da uzun süreli iyilik dönemleri sağlanabilmektedir
Tedavinin ve süresinin belirlenmesinde hastalığın klinik tipi, yaygınlığı, belirtilerin yerleşim yeri, tutulum yeri ve şiddeti ile hastanın yaşı, varsa daha önce kullanılan tedavilerin etkinliği, yan etkileri ve eşlik eden sağlık sorunları gibi faktörler etkilidir. Sedef hastalığı tedavileri temel olarak 3 grupta incelenir: krem pomad ve losyon formlarında kullanılan lokal tedaviler, güneş ışığının belirli bir dalga boyunun kademeli olarak uygulandığı fototerapi yöntemleri ve son olarak sistemik tedaviler.
Sedef hastalığının tedavisindeki güncel gelişmeler nelerdir?
Sedef hastalığı tedavisinde sistemik tedaviler günümüzde geleneksel tedaviler ve biyolojik tedaviler olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Geleneksel tedaviler iğne veya hap şeklinde kullanılabilen sistemik yolla alınan tedavi seçenekleridir. Bu tedavilerden fayda görmeyen ve/veya yaşam kalitesi ileri düzeyde etkilenmiş hastalarda biyolojik tedaviler kullanılabilmektedir. Biyolojik tedaviler hastalık gelişiminde rol oynayan ve vücutta sentezlenen molekülleri hedeflerler ve bu nedenle de diğer tedavilere göre daha özgündürler.
Dünyada bu alanda kullanılan en gelişmiş tedavilere Türkiye’de de ulaşmak mümkün mü?
Ülkemizde halihazırda Sedef hastalığında tüm dünyada kullanılan tedavi alternatiflerinin çoğuna ulaşmak mümkündür. Yakın dönemde geliştirilen biyolojik tedaviler bu tedavi seçeneklerinin en önde gelenlerindendir.Bütün dünyada kullanılan bu tedaviler bugün ülkemizde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu tedaviler hastaların yaşam kalitelerinin artmasına neden olurken hastalar artık Sedef hastalığıyla yaşamanın kaderleri olmadığını da görmektedirler. Biyolojik tedaviler ülkemizde uygun hastalara üniversite ve eğitim araştırma hastaneleri gibi 3. Basamak tedavi merkezlerinin dermatoloji kliniklerinde reçete edilebilmektedir
Yeni tedavi seçenekleri ile sedef hastaları için tedavi hedefleri nasıl güncelleniyor? Yeni tedaviler hasta sonuçlarını nasıl etkiliyor?
Artık Sedef hastalığında hedef tama yakın deri iyileşmesini sağlamak ve bunu uzun süre devam ettirmektir. Bu tedavi seçenekleriyle tama yakın iyileşme ve yaşam kalitesinde belirgin düzelme mümkün olmaktadır. Uzun yıllardır bu hastalıkla mücadele etmek zorunda kalan hastaların hem iş yaşantılarında hem de özel hayatlarında yepyeni ufuklara yelken açmalarına olanak sağlamaktadır