ALS (Amiyotrofik Lateral Skleroz) Tanımı ve Tedavisi
Beyin ve omurilikte bulunan ve kasların hareket etmesini sağlayan sinir hücrelerinin (motor nöron) hasar görmesi sonucu kaslarda güçsüzlük ve incelme (atrofi) ile belirti veren ilerleyici bir hastalıktır. Dünyada her yıl ortalama 100 binde 2-6 oranında görülmektedir. Eylül 2022 verilerine göre dünyada 450-500.000, ülkemizde 8-10.000 kadar hasta bulunmaktadır. Her yaşta görülebilmekle birlikte sıklıkla erişkin yaşlarda (40-50) ve erkeklerde kadınlara göre biraz daha sık görülür. Hastaların %5-10'unda genetik geçişin rol oynadığı düşünülüyor. Diğer hastalarda ise belirli bir neden bulunmaz. Araştırmacılar, bağışıklık sisteminde anormalliğe yol açan bir virüsten şüphelenmektedir.
Kaslardaki zayıflık çoğunlukla ellerde ya da bacaklarda, ağız, yutak bölgesinde ya da dilde başlayabilir ve sürekli ilerleyerek yayılır. Etkilenen bölgede kas seyirmesi ve kramp, güçsüzlük ile başlayıp ilerleyerek tüm kasları etkiler. Bir süre sonra yutma ve solunum güçlüğü, konuşma bozukluğu, elleri ve bacakları kullanama ile hasta yatağa ve solunum cihazına bağımlı hale gelir. Anlama ve zihinsel fonksiyonlar etkilenmez.
ALS’yi tespit eden tek bir test yoktur. Kaslarda güçsüzlük, konuşma bozukluğu, seyirme gibi şikayetlerle başvuran hastalarda ayrıntılı bir nörolojik muayene yapılır. Laboratuvar testleri, biyopsi ve EMG yapılarak tanı konur. Hastalığın tedavisi yoktur.Mevcut ilaçlar hastanın ömrünü bir süre uzatabilir ve solunum desteğine ihtiyaç duyma zamanını kısmen özetleyebilir..Halen üzerinde çalışılmakta olan ilaçlarla ilgili gelişmeler umut vericidir.ALS için geliştirilen diğer tedavi yöntemleri de hastanın ihtiyacına yönelik olarak şekillenen, hastaların daha iyi bir hayat sürmesini amaçlayan fizik tedavi, rehabilitasyon ve destekleyici tedavilerdir.